معرفی انواع نسخه های SQL Server و تغییرات آن ها

در دنیای پایگاه‌های داده، SQL Server یکی از نام‌های برجسته و معتبر است که توسط شرکت Microsoft ارائه شده است. با گذشت زمان، این پایگاه داده مورد توجه کاربران و توسعه‌دهندگان قرار گرفته و تغییرات متعددی در طول دوره‌های مختلف عرضه شده است.

در این مقاله، به معرفی انواع نسخه‌های SQL Server و تغییراتی که در هر یک از این نسخه‌ها اعمال شده است، می‌پردازیم. این مقاله با مرور تاریخچه SQL Server و توسعه آن شروع می‌شود و سپس به بررسی جزئیات هر نسخه و تغییرات اصلی آن‌ها می‌پردازد. از SQL Server 2000 تا نسخه‌های اخیر، هر نسخه دارای ویژگی‌ها و بهبودهای منحصر به فرد خود است که برای استفاده بهینه و افزایش کارایی و امنیت برنامه‌ها و سیستم‌های پایگاه داده اساسی می‌باشد.

مقاله حاضر به دلیل اهمیت اطلاعات مربوط به تاریخچه و تغییرات SQL Server برای متخصصان و علاقمندان به دنیای پایگاه داده، بسیار ارزشمند است. با همراهی این مقاله، خوانندگان قادر خواهند بود تا با تحولات این فناوری برای بهبود عملکرد و امنیت سیستم‌های خود، به‌طور موثری آشنا شوند.

SQL Server چیست؟

اس‌کیوال‌سرور (SQL Server) یک سیستم مدیریت پایگاه داده رابطه‌ای (RDBMS) است که توسط شرکت مایکروسافت توسعه و عرضه شده است. این نرم‌افزار برای ذخیره، مدیریت و دسترسی به داده‌ها در برنامه‌های کاربردی و وب‌سایت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. SQL Server از زبان استاندارد پرس و جوی SQL (Structured Query Language) برای ایجاد و اجرای دستورات داده‌ای استفاده می‌کند. این سیستم پایگاه داده قابلیت پشتیبانی از انواع مختلف داده‌ها را دارا بوده و از طریق ابزارها و قابلیت‌های متنوع، امنیت، کارایی و قابلیت توسعه را فراهم می‌کند.

مزیت های SQL Server

پیش از بررسی انواع نسخه های SQL Server ، مزیت‌های مختلف آن را فهرست می‌کنیم. این بخش به شما کمک می‌کند تا مفاهیم پایه پایگاه داده و SQL Server را بهتر درک کنید.

1. یکپارچگی داده‌ها و پیروی از ACID: SQL Server اطمینان می‌دهد که تراکنش‌ها به‌طور صحیح انجام شده و داده‌ها به درستی ذخیره می‌شوند.
2. مقیاس‌پذیری: این سیستم به سادگی با افزایش بار کاری و حجم داده‌ها سازگاری پیدا می‌کند و کارایی را حفظ می‌کند.
3. امنیت: با ویژگی‌های امنیتی متنوعی از جمله رمزنگاری داده‌ها و کنترل دسترسی، SQL Server اطمینان می‌دهد که داده‌ها از دسترسی غیرمجاز محافظت می‌شوند.
4. کارایی بالا: با بهینه‌سازی‌های مختلف برای افزایش کارایی، SQL Server اجرای پرس‌وجوها را سریع‌تر و بهینه‌تر می‌کند.
5. گزارش‌گیری و هوش تجاری (BI): SQL Server ابزارها و قابلیت‌هایی برای تحلیل و گزارش‌دهی داده‌ها فراهم می‌کند، که به تصمیم‌گیری‌های بهتر واقعی کمک می‌کند.
6. سرویس یکپارچه (Integration Service): این سرویس امکان انتقال و تبدیل داده‌ها بین سیستم‌ها را به راحتی فراهم می‌کند.
7. دسترسی‌پذیری بالا و بازیابی از فاجعه: SQL Server قابلیت‌هایی برای مدیریت و بازیابی از فاجعه دارد تا داده‌ها در مواقع بحرانی محافظت شوند.
8. مناسب استفاده توسعه‌دهندگان: SQL Server ابزارها و راهکارهایی برای توسعه، تست و مدیریت دیتابیس‌ها را فراهم می‌کند.
9. گسترش‌پذیری (Extensibility): SQL Server امکانات و قابلیت‌هایی را فراهم می‌کند که توسعه‌دهندگان بتوانند آن را با توجه به نیازهای خاص خود گسترش دهند.

انواع نسخه های SQL Server

چندین نسخه مختلف از SQL Server از ابتدای راه‌اندازی این سیستم تا کنون عرضه شده است. همچنین، ویرایش‌های متعددی از این سیستم مدیریت پایگاه داده به بازار عرضه شده است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. در طی دوره زمانی از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۹، شرکت مایکروسافت دوازده نسخه مختلف را به بازار عرضه کرده است. نسخه‌های اولیه این سیستم به طور اصلی برای استفاده داخلی تولید شده بودند.

با گذشت زمان، مایکروسافت امکانات این سیستم را گسترش داده است تا بتواند آن را به عنوان یک رقیب جدی در بازار عمومی معرفی کند و با سایر سیستم‌های مدیریت پایگاه داده رابطه‌ای رقابت نماید. در ادامه، فهرستی از این نسخه‌ها آمده است. به تفصیل، امکانات هر یک از این نسخه‌ها را بررسی خواهیم کرد.

• SQL Server 2022
• SQL Server 2019
• SQL Server 2017
• SQL Server 2016
• SQL Server 2014
• SQL Server 2012
• SQL Server 2008
• SQL Server 2005
• SQL Server 2000

ویرایش‌های مختلف SQL Server

وجود ویرایش‌های متفاوت از SQL Server با قابلیت‌ها و قیمت‌های مختلف، انتخاب ویرایش مناسب را به چالش می‌کشاند. این انتخاب به فاکتورهای گوناگونی وابسته است، از جمله میزان بودجه در دسترس، نیازمندی‌ها و تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شما.

این ویرایش‌ها عبارتند از:

1. Enterprise: یک ویرایش کامل و قدرتمند است که برای استفاده در سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ مناسب است. دارای امکاناتی مانند قابلیت‌های پیشرفته برنامه ریزی و مدیریت دیتابیس، بکاپ و بازیابی همه‌گیر، امنیت پیشرفته، و رهیابی برنامه‌های کاربردی است.
2. Standard: این ویرایش برای استفاده در سازمان‌ها و کسب و کارهای متوسط مناسب است و ویژگی‌هایی مشابه ویرایش Enterprise را ارائه می‌دهد، با اختلاف در تعداد پردازنده‌ها و قابلیت‌های محدودتر.
3. Workgroup: این ویرایش برای استفاده در شرکت‌ها و سازمان‌های کوچک و متوسط مناسب است و قابلیت‌هایی همچون پشتیبانی از تعداد محدودی پردازنده و مدیریت ساده دیتابیس را داراست.
4. Web: طراحی شده برای استفاده در محیط‌های وب و ارائه دهندگان خدمات مبتنی بر وب با قابلیت‌هایی مانند مقیاس‌پذیری بالا و پشتیبانی از بارهای کاری بالا.
5. Developer: برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و تست دیتابیس‌ها مناسب است و ویژگی‌هایی مانند دسترسی کامل به امکانات SQL Server را دارا می‌باشد.
6. Express: نسخه رایگان و سبکی از SQL Server برای استفاده در پروژه‌ها و کسب و کارهای کوچک که نیاز به یک دیتابیس کوچک دارند.
7. Compact: یک ویرایش کوچک و سبکی که برای استفاده در برنامه‌های کاربردی دسکتاپ و دستگاه‌های محدود مناسب است.
8. Datacenter: ویرایشی برای مجازی‌سازی بر روی بسترهای مجازی‌سازی مایکروسافت مانند Hyper-V و VMware.
9. Business Intelligence: این ویرایش به منظور تحلیل داده و گزارش‌دهی کسب و کارها طراحی شده است و قابلیت‌هایی مانند تجزیه و تحلیل پیشرفته داده‌ها و ایجاد گزارش‌های قدرتمند را دارا می‌باشد.
10. Enterprise Evaluation: نسخه‌ای از ویرایش Enterprise است که برای ارزیابی و آزمایش ویژگی‌ها و عملکرد SQL Server قبل از خرید مناسب است.

تفاوت‌های موجود بین ورژن‌های مختلف SQL Server

SQL Server 2022

SQL Server 2022 آخرین نسخه عرضه‌شده از انواع نسخه های SQL Server است و نوآوری‌های مختلفی در عملکرد، امنیت و در دسترس‌پذیری آن به‌وجود آمده است. برخی از ویژگی‌های جدید یا به‌روزرسانی‌شده نسخه ۲۰۲۲ به شرح زیر است:

Azure Synapse Link: با استفاده از Azure Synapse Link، شما قادر به اتصال SQL Server 2022 به Azure Synapse Analytics می‌شوید، که این امر به بهبود کارایی و کارآیی در مدیریت داده‌ها کمک می‌کند. این اتصال به شما امکان مشاهده دیتابیس‌های SQL Server 2022 خود را به روشی سریع و بی‌درنگ، بدون نیاز به جابه‌جایی یا کپی گرفتن از داده‌ها، فراهم می‌کند.

قابلیت ادغام با Azure: SQL Server 2022 به ویژه برای سازمان‌هایی که از سرورهای خود به‌صورت ترکیبی استفاده می‌کنند، یک ورژن بسیار جذاب و مهم است. این نسخه به شما امکان می‌دهد که با به‌کارگیری آن به‌همراه Azure، بدون نیاز به مایگریشن کامل، حجم داده‌های SQL Server خود را به شیوه‌ای مدرن‌تر ارتقاء دهید. با استفاده از این ترکیب جذاب، شما بهترین تجربه Hybrid را خواهید داشت، که در آن، سرورهای ابری و داخلی به یکدیگر ادغام شده‌اند.

بهینه‌سازی از طریق PSPO (Private Space Placement Optimization): Parameter Sensitive Plan Optimization یا PSPO، یکی از ویژگی‌های جدیدی است که در SQL Server 2022 معرفی شده است و امکان بهبود کارایی کوئری‌های SQL با در نظر گرفتن پارامترها را فراهم می‌کند. این ویژگی بسیار مهمی است که به شما امکان می‌دهد تا با استفاده از آن، بهینه‌سازی بهتری را در اجرای کوئری‌ها با در نظر گرفتن مقادیر پارامترها داشته باشید. PSPO با هدف جلوگیری از اثرات مخرب شنود پارامتر (Parameter Sniffing) طراحی شده است و به شما این امکان را می‌دهد که بهترین عملکرد را با در نظر گرفتن وضعیت و مقدار واقعی پارامترها در هر بار اجرا، به‌دست آورید. این قابلیت ارزشمند از عملکرد و بهره‌وری سیستم به شکل چشم‌گیری بهبود می‌بخشد و تجربه استفاده از SQL Server 2022 را برای شما بهبود می‌بخشد.

ادغام Microsoft Purview: در SQL Server 2022، یکی از بهترین ویژگی‌ها ادغام با Purview است. Purview به عنوان یک ابزار یا سولوشن جامع برای حفاظت از داده‌ها و مدیریت کل دیتا شناخته می‌شود و با ادغام آن با SQL Server 2022، این امکان فراهم می‌شود که داده‌ها را از منابع مختلف به راحتی کشف، درک و مدیریت کنید. با انتخاب این نسخه از SQL Server، شما از یک طیف گسترده از قابلیت‌های داده‌ها بهره‌مند می‌شوید.

ویژگی دفتر کل (Ledger Feature): اگر ویژگی Ledger در SQL Server 2022 فعال باشد و شما تغییراتی روی جداول خود اعمال کنید، نسخه‌های قدیمی‌تر آن‌ها ذخیره می‌شوند. با استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین (Blockchain)، این ذخیره‌سازی صورت می‌گیرد. به این صورت که پس از اعمال تغییرات، بلوک موردنظر رمزگذاری می‌شود و یک Timestamp برای آن ثبت می‌شود. این فرایند با استفاده از رمزنگاری (Cryptography) انجام می‌شود تا داده‌ها محافظت شوند و فرآیند اعتبارسنجی و بررسی اصالت تراکنش‌ها از طریق درخواست امضای دیجیتال امکان‌پذیر شود. این ویژگی جدید به شما اطمینان می‌دهد که تغییرات اعمال شده به داده‌ها قابل بازیابی هستند و همچنین امنیت و اصالت تراکنش‌های داده‌ای را افزایش می‌دهد.

بهبود امنیت: SQL Server 2022 به عنوان یک ورژن با بهبودهای امنیتی متعدد شناخته می‌شود. این بهبودها شامل استفاده از Microsoft Defender برای ادغام با Cloud، ادغام با Microsoft Purview، قابلیت استفاده از دفتر کل (Ledger)، احراز هویت Azure Active Directory، Always Encrypted با secure enclaves، کنترل دسترسی، پنهان‌سازی داده‌ها به صورت پویا، و پشتیبانی از مجوزهای PFX و پروتکل MS-TDS 8.0 می‌شود. این ویژگی‌ها به عنوان نقاط بهبودیافته این ورژن نسبت به نسخه‌های قبلی SQL Server محسوب می‌شوند، و بسیاری از آن‌ها با اجتماع‌سازی Cloud قابل استفاده هستند.

مجازی‌سازی داده‌ها با Polybase: قابلیت Data Virtualization با استفاده از Polybase، یک امکان بسیار مهم است که به شما امکان مجازی‌سازی داده‌ها از منابع مختلف خارجی را می‌دهد. این قابلیت به شما اجازه می‌دهد که به داده‌های ذخیره شده در منابع مختلف، از جمله Azure Blob Storage، Hadoop و دیگر پایگاه‌های داده، به شکلی که انگار در جداول SQL Server ذخیره شده‌اند، دسترسی پیدا کنید. Polybase به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به انتقال داده‌ها، به طور مستقیم از منابع خارجی داده‌ها را مورد استفاده قرار دهید، که این امر به بهبود کارایی و کارآیی در مدیریت داده‌ها کمک می‌کند.

Disaster Recovery قابل مدیریت: با ارتباط جدید SQL Server 2022 با Azure SQL Managed Instance ها، فرآیند بازگشت از فاجعه (Disaster Recovery | DR) به سطح جدیدی از سادگی و کارآیی دست یافته است. این اتصال امکان برقراری ارتباط بین ماشین‌های مجازی درون سازمانی و Instance های Azure SQL Managed را فراهم می‌کند، که باعث ارتقاء و بهبود فرآیندهای DR می‌شود. حالا توسعه‌دهندگان و مدیران سایت نیازی نخواهند داشت که وقت زیادی را برای تنظیم زیرساخت DR اختصاص دهند، زیرا این ارتباط جدید این فرآیند را بهبود بخشیده و ساده‌تر کرده است، از این رو آن‌ها می‌توانند به بخش‌های مهم‌تر توجه کنند.

SQL Server 2019

مشابه نسخه ۲۰۲۲، فیچرهای بهبودیافته و به‌روزشده گوناگونی در SQL Server 2019 عرضه شده است. این نسخه از SQL Server با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته و امکانات جدید، امکانات و قابلیت‌هایی را برای کاربران فراهم می‌کند که در ادامه به‌صورت اجمالی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

بهبود های امنیتی: با بررسی نسخه‌های SQL Server، آشکار است که در این ورژن، امنیت به‌عنوان اولویت شرکت مایکروسافت در نظر گرفته شده است و بهبودهای گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفته است. از جمله پیشرفت‌های امنیتی در SQL Server 2019، مواردی مانند اکتشاف داده‌ها (Data Discovery) و طبقه‌بندی داده‌ها (Data Classification) است که قابلیت تشخیص و شناسایی داده‌های حساس را بهبود می‌بخشد. این ویژگی‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا داده‌های مهم و حیاتی خود را شناسایی کرده و برای محافظت از آن‌ها، اقدامات امنیتی مناسبی را اعمال کنند.

بهبود مقیاس پذیری و دسترسی پذیری: مقایسه نسخه ۲۰۱۹ SQL Server با انواع نسخه‌های قبلی نشان می‌دهد که این نسخه به نظرات متعددی از دیدگاه‌های مختلف پیشرفت‌های قابل توجهی را ارائه می‌دهد. در این مقایسه، ویژگی‌هایی همچون در دسترس بودن و مقیاس‌پذیری بهبود یافته‌ای را نشان می‌دهد. به‌طور خاص، پشتیبانی این نسخه از Availability Groups به شکلی گسترده‌تر و بهبود یافته عرضه شده است. این امر به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا بهبود‌های چشمگیری در زمینه مقیاس‌پذیری و قابلیت اطمینان از دسترسی به داده‌ها را تجربه کنند. همچنین، شاخص‌گذاری‌های Columnstore برای بار کاری تحلیلی نیز بهبود یافته است، که این امر به کاربران اجازه می‌دهد تا بهبود‌های قابل توجهی در عملکرد و تحلیل داده‌ها را تجربه کنند. این پیشرفت‌ها نشان دهنده تعهد شرکت مایکروسافت به بهبود مداوم و پیشرفت فناوری SQL Server است، و کمک می‌کند تا سازمان‌ها بهترین و به‌روزترین ابزارها را برای مدیریت و تحلیل داده‌های خود داشته باشند.

پشتیبانی از کوبرنتیز (Kubernetes) و کانتینرها: در نسخه ۲۰۱۹ SQL Server، امکان اجرای سیستم در کانتینرها (Containers) و قابلیت مدیریت آن در Kubernetes، به‌طور گسترده مورد پشتیبانی قرار می‌گیرد. این توانایی ویژه به ویژه در توسعه و استقرار اپلیکیشن‌های مدرن و سناریوهای استقراری کارآمد استفاده می‌شود. با این قابلیت، کاربران می‌توانند سیستم SQL Server را به‌سرعت و به‌راحتی در محیط‌های کانتینری‌بندی شده اجرا کرده و مدیریت آن را با استفاده از Kubernetes، به‌عنوان یک پلتفرم مدیریت کانتینرها، بهبود بخشند. این امکان باعث می‌شود که توسعه‌دهندگان و مدیران سیستم‌ها بتوانند با استفاده از فناوری‌های مدرن و ابزارهای قدرتمند، به‌سرعت و به‌صورت مؤثری بر روی ارائه و مدیریت سرویس‌های پایگاه داده‌ای خود تمرکز کنند، و این امر به بهبود کارایی و انعطاف‌پذیری سیستم‌ها کمک می‌کند.

کارایی هوشمند: در SQL Server 2019، به‌طور گسترده، بهبودهای متعددی در زمینه کارایی هوشمند ارائه شده است که این بهبودها شامل نقاط مثبت گوناگونی است. به‌عنوان مثال، قابلیت اصلاح خودکار برنامه و بهینه‌سازی، بهبود ذخیره‌سازی کوئری‌ها و بهبود عملکرد اجرایی کوئری‌ها از جمله این بهبودهاست. این ویژگی‌ها در تشخیص و رفع خودکار مشکلات بهینه‌سازی، به‌صورتی کمک‌کننده به شمار می‌روند که فرآیند Performance Tuning کوئری‌ها را تسهیل می‌دهند و بهبود عملکرد و کارایی سیستم را به‌صورت قابل‌ملاحظه‌ای فراهم می‌کنند. این امکانات جدید از پتانسیل‌های خودکارسازی و هوشمندی برخوردارند که به کاهش زمان و هزینه مرتبط با بهینه‌سازی‌های دستی و افزایش بهره‌وری سیستم‌های پایگاه داده کمک می‌کنند. این بهبودها نه تنها به تسریع فرآیند توسعه و اجرای برنامه‌ها کمک می‌کنند، بلکه به کاربران امکان می‌دهند تا به‌صورت بهتری از قابلیت‌های قدرتمند SQL Server برای مدیریت داده‌ها و حداکثر استفاده از ظرفیت‌های سیستم خود استفاده کنند.

بهبود PolyBase: هرچند PolyBase در SQL Server 2016 معرفی شده بود، اما در نسخه ۲۰۱۹، شرکت مایکروسافت به بهبود و بهینه‌سازی آن پرداخته است. ارتقاء PolyBase در SQL Server 2019 باعث شده تا این ابزار قابلیت‌هایی بیشتری را در اختیار کاربران قرار دهد. با استفاده از PolyBase، امکان کوئری‌نویسی (از طریق T-SQL) به دیتاسورس‌های خارجی فراهم می‌شود که این امر به کاربران این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به ابزارهای جداگانه، به داده‌های خارجی دسترسی پیدا کنند و آن‌ها را مورد تحلیل قرار دهند. در نسخه ۲۰۱۹ SQL Server، PolyBase از لحاظ امنیت و کارایی بهبود یافته است، که این بهبودها از جمله افزایش امنیت اتصالات و بهبود عملکرد در پردازش داده‌هاست. همچنین، قابلیت پشتیبانی PolyBase از دیتاسورس‌های خارجی نیز گسترش یافته است، که این امر به کاربران اجازه می‌دهد تا با انعطاف بیشتری از منابع مختلف داده استفاده کنند و برای تحلیل دقیق‌تر داده‌های خود از تنوع و غنیمت اطلاعاتی بیشتری بهره‌مند شوند.

خوشه های کلان داده (Big Data Clusters): یکی از مهم‌ترین حسن‌های تفاوت این نسخه با انواع نسخه‌های قبلی SQL Server، معرفی خوشه‌های کلان داده (Big Data Clusters) است که یک قابلیت قدرتمند و نوآورانه است. این ویژگی به SQL Server امکان می‌دهد تا بار کاری مرتبط با داده‌های بزرگ و همچنین یادگیری ماشین را بر روی یک پلتفرم یکپارچه اجرا کند. در عمل، با استفاده از ۲۰۱۹ SQL Server همراه با آپاچی هدوپ (Apache Hadoop) و اسپارک (Spark)، این امکان فراهم می‌شود که یک لایه یکپارچه برای مجازی‌سازی داده‌ها و ماشین تجزیه و تحلیل (Analytics Engine) ارائه شود. این خوشه‌های کلان داده امکانات گسترده‌ای از جمله پردازش و ذخیره‌سازی داده‌های بزرگ، تحلیل پیشرفته، و اجرای الگوریتم‌های یادگیری ماشین را فراهم می‌کنند. با این قابلیت، کاربران می‌توانند به سادگی داده‌های خود را تجزیه و تحلیل کرده و از آن‌ها برای بهبود تصمیم‌گیری‌ها و پیش‌بینی‌های دقیق‌تر استفاده کنند. همچنین، این خوشه‌ها امکان اجرای بار کاری‌های متنوع را فراهم می‌کنند، از جمله پردازش داده‌های نیمه‌ساختاری و یا رسانه‌های اجتماعی، که این امر به کاربران این امکان را می‌دهد تا از انعطاف بیشتری در تحلیل و بهره‌برداری از داده‌های خود بهره‌مند شوند.

SQL Server 2017

نسخه SQL Server 2017 با ارائه ویژگی‌ها و امکانات جدید، بهبودهای قابل توجهی را نسبت به نسخه‌های قبلی این پایگاه داده فراهم کرده است، و این بهبودات متنوع شامل امکانات و ویژگی‌های متعددی است که به کاربران اجازه می‌دهد به‌صورت کامل از قابلیت‌های پیشرفته این نسخه استفاده کنند.

1. آغاز پشتیبانی از لینوکس (Linux) به‌عنوان سیستم عامل: این ویژگی امکان استفاده از سیستم عامل لینوکس را برای میزبانی SQL Server فراهم می‌کند که این موضوع امکان گسترش استفاده از SQL Server را بر روی انواع سکوهای سروری افزایش می‌دهد.
2. قابلیت اجرای فرآیند Performance Tuning به‌صورت خودکار: این قابلیت به SQL Server امکان می‌دهد تا به صورت خودکار فرآیندهای بهینه‌سازی و تنظیم کارایی را اجرا کند، که این امر بهبود عملکرد و کارایی سیستم را ارتقا می‌بخشد.
3. امکان از سرگیری عملیات ساخت مجدد «شاخص آنلاین» (Online Index): این ویژگی به کاربران اجازه می‌دهد تا شاخص‌های را به صورت آنلاین و بدون توقف سیستم بسازند یا بازسازی کنند که این امر بهبود قابلیت دسترسی و کارایی سیستم را ایجاد می‌کند.
4. ارائه مشخصه «پردازش کوئری تطبیقی» (Adaptive Query Processing): این ویژگی به SQL Server امکان می‌دهد تا به صورت هوشمندانه به ساختار و ویژگی‌های کوئری‌ها پاسخ دهد و بهبود عملکرد آن‌ها را فراهم می‌کند.
5. امکان به‌کارگیری پایگاه داده‌های گرافی برای مدل‌سازی روابط چندبه‌چند (Many-To-Many): این قابلیت به توسعه دهندگان امکان مدل‌سازی و ارتباط داده‌های چندبه‌چند را در SQL Server می‌دهد که این امر بهبود قابلیت مدل‌سازی و کار با داده‌های پیچیده را فراهم می‌کند.
6. بهبود امنیت اسمبلی‌های CLR ازطریق گزینه sp_configure: این ویژگی به کاربران اجازه می‌دهد تا امنیت اسمبلی‌های CLR را از طریق تنظیمات sp_configure بهبود دهند و ریسک‌های امنیتی را کاهش دهند.
7. افزایش چند گزینه به DTA به منظور بهبود کارایی: این ویژگی امکان بهبود عملکرد و کارایی سیستم را از طریق افزودن گزینه‌های جدید به ابزار Database Tuning Advisor فراهم می‌کند.
8. امکان اضافه کردن اسمبلی‌های CLR در فهرست موارد قابل اعتماد: این ویژگی به توسعه دهندگان امکان اضافه کردن اسمبلی‌های CLR به فهرست موارد قابل اعتماد را می‌دهد و از آن‌ها برای ایجاد عملکردهای پیشرفته و سفارشی در پایگاه داده استفاده کنند.
9. بهبودهای مربوط به In-Memory و ارائه توابع رشته‌ای جدید: این ویژگی‌ها بهبودهای مهمی را در زمینه عملکرد و کارایی پایگاه داده ارائه می‌دهند و امکان استفاده از توابع رشته‌ای جدید را فراهم می‌سازند.

SQL Server 2016

نسخه SQL Server 2016 تا اواسط جولای سال ۲۰۲۶ توسط شرکت مایکروسافت پشتیبانی خواهد شد و پس از آن، آپدیت‌های امنیتی برای آن عرضه نمی‌شود. با این وجود، بهتر است با مزیت‌های عرضه شده در این نسخه آشنا شوید تا بتوانید از قابلیت‌های آن بهره‌مند شوید. شاخص‌ترین فیچرهای SQL Server 2016 عبارتند از:

1. امکان کانفیگ چند فایل پایگاه داده tempDB در حین نصب، که این امر به کاربران اجازه می‌دهد تا نحوه مدیریت و استفاده از فایل‌های tempDB را به صورت بهینه‌تری تنظیم کنند.
2. ارائه یک Query Store جدید با امکان ذخیره‌سازی متن‌های کوئری، برنامه‌های اجرایی و متریک‌های پرفورمنسی درون پایگاه داده، که این امکان به کاربران کمک می‌کند تا عملکرد کوئری‌های خود را بهبود دهند و مشکلات را برطرف کنند.
3. جداول Temporal و پشتیبانی از یک JSON توکار (Built-in)، که این ویژگی‌ها به کاربران امکان مدیریت و پردازش داده‌های زمانی و داده‌های JSON را فراهم می‌کنند.
4. ارائه فیچر Stretch Database به‌منظور آرشیو داده‌ها به‌صورت ایمن و پویا، که این امکان به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به راحتی داده‌های خود را آرشیو کرده و مدیریت بهینه‌تری را انجام دهند.
5. پردازش تراکنش آنلاین (OLTP) درون حافظه‌‌ای، که این ویژگی به کاربران امکان انجام تراکنش‌های OLTP با سرعت و کارایی بالا را می‌دهد.
6. ارائه فیچرهای امنیتی ازجمله Row-Level Security، که این امکان به مدیران سیستم کمک می‌کند تا امنیت داده‌های سیستم خود را بهبود دهند و دسترسی به داده‌ها را به کاربران مجاز محدود کنند.

SQL Server 2014

SQL Server 2014، مشابه دیگر نسخه‌های قدیمی‌تر SQL Server، از اوایل ماه جولای سال ۲۰۲۴ توسط شرکت مایکروسافت پشتیبانی نخواهد شد. اما علی‌رغم این موضوع، این نسخه از SQL Server با ویژگی‌ها و Feature‌های گوناگون خود، توانسته است جای خود را در بازار پایگاه‌های داده برجسته کند. به نظر می‌رسد که ویژگی‌های کلیدی و قابل توجهی در این نسخه معرفی شده‌اند که به کاربران امکانات بیشتری در مدیریت داده‌های خود فراهم کرده‌اند. برخی از این ویژگی‌ها و Feature‌های برجسته عبارتند از:

1. جدول‌های بهینه‌سازی شده برای حافظه: این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد تا از جدول‌هایی که به‌طور اصطلاح بهینه‌سازی شده برای حافظه هستند، استفاده کنند و عملکرد بهتری در پایگاه‌داده خود داشته باشند.
2. رمزگذاری برای بکاپ‌ها: با این ویژگی، کاربران قادرند به راحتی بکاپ‌های خود را رمزگذاری کرده و امنیت بیشتری در حفظ و حریم خصوصی داده‌هایشان داشته باشند.
3. ارائه یک طراحی جدید برای Cardinality Estimation: این ویژگی جدید به کاربران امکان می‌دهد تا برآورد تعداد ردیف‌های موجود در جداول را با دقت بیشتری انجام دهند، که این امر به بهبود عملکرد و بهره‌وری پایگاه‌داده کمک می‌کند.
4. شاخص‌های خوشه‌بندی‌شده columnstore: با این ویژگی، کاربران می‌توانند از شاخص‌های خوشه‌بندی‌شده columnstore برای سرعت بخشیدن به عملیات جستجو و استفاده از داده‌ها با سرعت بالا استفاده کنند.
5. فیچر Buffer Pool Extension: این فیچر به کاربران امکان می‌دهد تا از حافظه فیزیکی و همچنین فضای ذخیره‌سازی فلش برای بهبود عملکرد پایگاه‌داده خود استفاده کنند، که این امر به بهبود عملکرد و کارایی سیستم کمک می‌کند.

SQL Server 2012

از میان انواع نسخه‌های SQL Server، این ورژن نیز قابلیت‌های جدیدی نسبت به نسخه قبلی خود دارد. البته پیش از بررسی این موارد، باید توجه داشت که جریان پشتیبانی از این نسخه توسط مایکروسافت متوقف شده است. اما با این وجود، نقاط بهبودیافته SQL Server 2012 شامل موارد زیر می‌شوند:

1. معرفی شاخص‌های Columnstore: این ویژگی جدید به کاربران امکان می‌دهد تا از شاخص‌های Columnstore برای بهبود عملکرد و کارایی در عملیات جستجو و استفاده از داده‌ها با حجم بالا استفاده کنند.
2. ارائه SSDT به‌عنوان محیط توسعه یکپارچه مخصوص SQL Server: این ویژگی با ارائه SSDT (SQL Server Data Tools) به کاربران امکان می‌دهد تا در یک محیط یکپارچه و مناسب برای توسعه و مدیریت پروژه‌های SQL Server کار کنند.
3. بهبود T-SQL (شامل توابع Windowing، اشیای متوالی و بهبود رسیدگی به خطاها): با بهبود‌های انجام‌شده در زبان T-SQL، کاربران قادرند تا عملکرد و کارایی پایگاه‌داده خود را بهبود دهند و بهترین استفاده را از این زبان داشته باشند.
4. امکان استفاده از ابزار Power View: این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد تا به راحتی داده‌های خود را تجزیه و تحلیل کرده و نتایج را به‌صورت دلخواه و زیبا به نمایش بگذارند.
5. امکان ایجاد Role های سروری تعریف‌شده توسط کاربر: با این ویژگی، کاربران می‌توانند نقش‌های سروری خود را تعریف و مدیریت کنند، که این امر به بهبود امنیت و مدیریت دسترسی به داده‌ها کمک می‌کند.
6. قابلیت مدیریت فایل‌ها و دایرکتوری‌ها ازطریق FileTable: با استفاده از این ویژگی، کاربران می‌توانند به راحتی فایل‌ها و دایرکتوری‌های خود را مدیریت کرده و به آن‌ها دسترسی داشته باشند، که این امر به بهبود سازماندهی و مدیریت داده‌ها کمک می‌کند.

SQL Server 2008

قبل از پرداختن به مشخصه‌های به‌روزشده در SQL Server 2008 ، لازم به ذکر است که از میان انواع نسخه‌های SQL Server، این ورژن نیز از سال ۲۰۱۵ دیگر توسط مایکروسافت پشتیبانی نمی‌شود. با این حال، آگاهی از بهبودهای آن هنوز هم اهمیت دارد. موارد زیر، مهم‌ترین مشخصه‌های پیشرفت‌یافته در نسخه ۲۰۰۸ SQL Server هستند:

1. امکان مدیریت براساس Policy ها: این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد تا به راحتی و بر اساس سیاست‌های خود، مدیریت و کنترل داده‌ها و موارد مختلف پایگاه‌داده خود را انجام دهند.
2. رمزگذاری شفاف داده‌ها (TDE): با این ویژگی، کاربران می‌توانند از رمزگذاری شفاف داده‌ها (TDE) برای حفاظت از داده‌های حساس خود در سطح دیسک استفاده کنند.
3. تکمیل هوشمندانه کد: این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد تا با تکمیل هوشمندانه کد، بهبود عملکرد و سرعت توسعه و توسعه دهنده‌های کد را تجربه کنند.
4. امکان استفاده از CDC به‌منظور پیگیری تغییرات: با این ویژگی، کاربران می‌توانند از تغییرات در داده‌های پایگاه‌داده خود استفاده کنند و تغییرات را به صورت پیگیری شده ثبت کنند.
5. معرفی دستور MERGE: این دستور به کاربران امکان می‌دهد تا عملیات ادغام و ترکیب داده‌ها را به صورت موثرتری انجام دهند.
6. قابلیت فشرده‌سازی بکاپ‌ها: با این ویژگی، کاربران می‌توانند از فشرده‌سازی بکاپ‌ها برای صرفه‌جویی در فضای ذخیره‌سازی و زمان استفاده کنند.

SQL Server 2005

ورژن ۲۰۰۵ یکی از قدیمی‌ترین ورژن‌های نرم‌افزار SQL Server است؛ اما با وجود این، این ورژن نیز از ویژگی‌ها و مزایای خود برخوردار است. در زیر، نقاط مثبت و مهم این نسخه آورده شده است:

1. قابلیت Database Mirroring: این قابلیت به کاربران امکان می‌دهد تا به راحتی و بدون از دست دادن داده‌ها، اطمینان حاصل کنند که داده‌هایشان به‌روز شده‌اند. این ویژگی به افزایش امنیت و پایداری سیستم کمک می‌کند.
2. پشتیبانی از XML: این نسخه از SQL Server امکان پشتیبانی از فرمت داده XML را فراهم کرده است که این امر به کاربران امکان می‌دهد تا با داده‌های XML به راحتی کار کنند و از آن‌ها استفاده کنند.
3. مجتمع‌سازی CLR: با معرفی قابلیت مجتمع‌سازی CLR (Common Language Runtime)، کاربران می‌توانند از قدرت و امکانات زبان‌های برنامه‌نویسی دات‌نت در داخل پایگاه‌داده استفاده کنند و عملیات پیچیده‌تری را انجام دهند.
4. معرفی SSIS ،SSAS و SSRS: با معرفی SQL Server Integration Services (SSIS)، SQL Server Analysis Services (SSAS) و SQL Server Reporting Services (SSRS)، کاربران می‌توانند به راحتی عملیات ETL (Extract, Transform, Load)، تحلیل داده و گزارش‌دهی را در محیط SQL Server انجام دهند.
5. بهبود زبان T-SQL (پشتیبانی از عملگرهای PIVOT و UNPIVOT): با اضافه شدن عملگرهای PIVOT و UNPIVOT به زبان T-SQL، کاربران می‌توانند به راحتی داده‌ها را برای تحلیل‌ها و گزارش‌دهی به شکل ماتریسی یا ستونی تبدیل کرده و عملیات پیچیده‌تری را انجام دهند.

SQL Server 2000

بدیهی است که نسخه ارائه‌شده در سال ۲۰۰۰ به‌شدت قدیمی و کاملاً منسوخ‌شده محسوب می‌شود؛ اما در آن، دستاوردهای مهمی به‌دست آمده است و دانستن آن‌ها می‌تواند در شناخت بهتر تاریخچه و انواع نسخه‌های SQL Server کمک‌کننده باشد. برخی از مشخصه‌های به‌روزشده SQL Server 2000 عبارتند از:

1. معرفی استور پروسیجرها و توابع User-defined: این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد تا توابع و استور پروسیجرهای خود را تعریف و اجرا کنند، که این امر به افزایش قابلیت‌ها و انعطاف‌پذیری در پایگاه داده کمک می‌کند.
2. ارائه سرویس‌های انتقال داده‌ها (DTS): با معرفی سرویس‌های انتقال داده‌ها (DTS)، کاربران می‌توانند به راحتی داده‌ها را از یک پایگاه داده به دیگری انتقال دهند و فرآیندهای مهم ETL را انجام دهند.
3. قابلیت استفاده از سرویس OLAP و همچنین جستجوی تمام‌متنی: با این قابلیت‌ها، کاربران می‌توانند به صورت انتقالی و تحلیلی از داده‌های خود استفاده کنند و جستجوهای تمام‌متنی را انجام دهند.
4. امکانات گزارش‌گیری و تجزیه و تحلیل: این نسخه از SQL Server امکانات گزارش‌گیری و تجزیه و تحلیل را به کاربران ارائه می‌دهد که این امر به بهبود تصمیم‌گیری‌ها و مدیریت داده‌ها کمک می‌کند.
5. پشتیبانی محدود از XML: با این ویژگی، کاربران می‌توانند از فرمت داده XML در پایگاه داده خود استفاده کنند، اما پشتیبانی از آن محدود است و در مقایسه با نسخه‌های بعدی، کمترین امکانات را ارائه می‌دهد.

نگاهی بر انواع نسخه های SQL Server

سفر به تاریخچه نسخه‌های SQL Server حکایت از توجه و تلاش بی‌وقفه‌ی شرکت مایکروسافت به بهبود این پایگاه داده دارد. در طول سال‌های گذشته، مایکروسافت با به‌روزرسانی‌های مداوم و ارائه نسخه‌های جدید SQL Server، به نیازهای متنوع و متغیر کسب و کارهای مختلف پاسخ مطلوب داده است. این پیشرفت‌ها نشان‌دهنده تعهد مداوم شرکت به ارتقاء کارایی، امنیت، و کاربردی‌تر کردن SQL Server است و نشانگر تمرکز مایکروسافت بر ارتقای تجربه کاربری و ارائه ابزارهایی قدرتمند برای مدیریت داده‌ها و تحلیل آنهاست.

در جدول زیر، تغییرات و انقلاب‌های اصلی هر نسخه از SQL Server به طور خلاصه آورده شده است:

نسخه SQL Server	تغییرات و انقلاب‌ها
2000	– معرفی استور پروسیجرها و توابع User-defined – ارائه سرویس‌های انتقال داده‌ها (DTS) – قابلیت استفاده از سرویس OLAP و همچنین جستجوی تمام‌متنی – پشتیبانی محدود از XML
2005	– قابلیت Database Mirroring – پشتیبانی از XML – مجتمع‌سازی CLR – معرفی SSIS ،SSAS و SSRS – بهبود زبان T-SQL (پشتیبانی از عملگرهای PIVOT و UNPIVOT)
2008	– امکان مدیریت براساس Policy ها – رمزگذاری شفاف داده‌ها (TDE) – تکمیل هوشمندانه کد – امکان استفاده از CDC به‌منظور پیگیری تغییرات – معرفی دستور MERGE – فشرده‌سازی بکاپ‌ها
2012	– معرفی شاخص‌های Columnstore – ارائه SSDT به‌عنوان محیط توسعه یکپارچه مخصوص SQL Server – بهبود T-SQL (شامل توابع Windowing، اشیای متوالی و بهبود رسیدگی به خطاها)
2014	– جدول‌های بهینه‌سازی شده برای حافظه – رمزگذاری برای بکاپ‌ها – ارائه یک طراحی جدید برای Cardinality Estimation – شاخص‌های خوشه‌بندی‌شده columnstore – فیچر Buffer Pool Extension
2016	– امکان اضافه کردن اسمبلی‌های CLR در فهرست موارد قابل اعتماد – آغاز پشتیبانی از لینوکس (Linux) به‌عنوان سیستم عامل – قابلیت اجرای فرآیند Performance Tuning به‌صورت خودکار
2017	– امکان از سرگیری عملیات ساخت مجدد «شاخص آنلاین» (Online Index) – ارائه مشخصه «پردازش کوئری تطبیقی» (Adaptive Query Processing) – امکان به‌کارگیری پایگاه داده‌های گرافی برای مدل‌سازی روابط چندبه‌چند
2019	– بهبود امنیت اسمبلی‌های CLR ازطریق گزینه sp_configure – افزایش چند گزینه به DTA به منظور بهبود کارایی – بهبودهای مربوط به In-Memory و ارائه توابع رشته‌ای جدید

کدام ورژن یا ویرایش مناسب من است؟

برای تعیین ورژن یا ویرایش مناسب SQL Server برای شما، باید ابتدا نیازمندی‌ها، عملکرد مورد انتظار، حجم داده‌ها و بودجه مورد نیاز شما را مورد بررسی قرار دهید. در زیر چند سوال مهم برای کمک به انتخاب مناسب‌ترین ورژن یا ویرایش SQL Server برای شما آورده شده است:

۱. حجم و نوع داده‌های شما چقدر است؟
۲. آیا برنامه‌های شما نیاز به پردازش‌های پیچیده و تجزیه و تحلیل داده دارند؟
۳. آیا نیاز به پشتیبانی از برنامه‌های تحلیلی یا گزارش‌دهی دارید؟
۴. چه تعداد کاربر به پایگاه داده شما دسترسی دارند؟
۵. آیا نیاز به امنیت بالا در سطح داده‌ها و دسترسی‌ها دارید؟
۶. آیا سیستم شما برای پشتیبانی از بلادرنگی و قابلیت اطمینان بالا نیازمند است؟
۷. چه تجربه‌ای در اداره و مدیریت پایگاه‌های داده دارید؟

پس از پاسخ به این سوالات، می‌توانید با مشاوره با یک متخصص IT یا مشاور پایگاه داده، بهترین ورژن یا ویرایش SQL Server را برای نیازهای خاص شما انتخاب کنید.