وقتی دستگاه‌های IoT برای اولین بار به دنیا معرفی شدند، عملکردهای بسیار ابتدایی و ساده‌ای داشتند. به عنوان مثال، از این دستگاه‌ها برای فروش خودکار محصولات یا جمع‌آوری اطلاعات اولیه استفاده می‌شد. اما با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، این دستگاه‌ها به بخشی اساسی از زیرساخت‌های پردازشی و مدیریتی تبدیل شدند. امروزه سازمان‌ها از IoT برای وظایف پیچیده‌تری مانند پردازش لبه (Edge Computing) بهره می‌گیرند که نیازهای مدیریتی و نگهداری بیشتری را برای این دستگاه‌ها ایجاد کرده است. این تغییرات، IoT را از یک فناوری ساده به یک بخش حیاتی برای عملیات پیچیده سازمانی تبدیل کرده است.
با این حال، همان‌طور که قابلیت‌های دستگاه‌های IoT افزایش یافته، نگرانی‌های امنیتی نیز به طور چشمگیری رشد کرده است. این دستگاه‌ها اکنون اطلاعات حساس را پردازش کرده و به عنوان نقاط پایانی شبکه عمل می‌کنند، که آن‌ها را در برابر تهدیدات سایبری آسیب‌پذیرتر می‌کند. به همین دلیل، تیم‌های فناوری اطلاعات باید در انتخاب سیستم‌عامل و ابزارهای مدیریتی مناسب برای این دستگاه‌ها دقت زیادی به خرج دهند. انتخاب سیستم‌عامل مناسب نه تنها بر امنیت تأثیر می‌گذارد، بلکه نقش مهمی در بهینه‌سازی عملکرد و کاهش هزینه‌های مدیریت و نگهداری نیز دارد.
در این میان، Windows IoT به عنوان یکی از راهکارهای محبوب مایکروسافت برای مدیریت دستگاه‌های IoT شناخته شده است. این سیستم‌عامل ویژگی‌هایی ارائه می‌دهد که نیازهای مدیریتی و امنیتی دستگاه‌های IoT را برطرف می‌کند. با این حال، تفاوت‌های قابل توجهی میان مدیریت سیستم‌عامل‌های دسکتاپ ویندوز و سیستم‌های Windows IoT وجود دارد. این تفاوت‌ها شامل نحوه توزیع، لایسنس‌دهی، و قابلیت‌های سفارشی‌سازی است که سیستم‌های Windows IoT را برای وظایف خاص بسیار مناسب‌تر می‌سازد.
مایکروسافت چندین مدل مجوزدهی برای IoT ارائه کرده است، از جمله Windows Server IoT 2022 و Windows 10 IoT Core، که هر کدام برای نیازهای خاص طراحی شده‌اند. اما رایج‌ترین سیستم و مدل مجوزدهی که بیشتر سازمان‌ها از آن استفاده می‌کنند، Windows IoT 10 Enterprise است. این نسخه به دلیل پشتیبانی گسترده، امنیت بالا، و قابلیت‌های مدیریتی پیشرفته، به انتخاب اول بسیاری از تیم‌های فناوری اطلاعات تبدیل شده است.
Windows IoT Enterprise چیست؟
Windows IoT Enterprise یکی از محصولات قدرتمند مایکروسافت است که به طور خاص برای دستگاه‌هایی با کاربردهای ثابت و وظایف مشخص طراحی شده است. این سیستم‌عامل بر پایه کدبیس Windows Enterprise توسعه یافته و از قابلیت‌ها و امنیت پیشرفته‌ای برخوردار است که آن را به انتخابی ایده‌آل برای دستگاه‌های صنعتی، پزشکی، خرده‌فروشی، و سایر کاربردهای خاص تبدیل کرده است.
نسخه‌های مختلف Windows IoT Enterprise
محصولات Windows IoT Enterprise شامل سه نسخه اصلی هستند که هرکدام برای نیازهای متفاوت طراحی شده‌اند:
- Windows IoT Enterprise LTSC (کانال سرویس‌دهی بلندمدت)
این نسخه به‌طور خاص برای دستگاه‌هایی طراحی شده است که نیاز به پایداری طولانی‌مدت و تغییرات حداقلی در عملکرد دارند. دستگاه‌های پزشکی، تجهیزات صنعتی و سایر دستگاه‌هایی که به یک محیط پایدار برای سال‌ها نیاز دارند، از این نسخه بهره می‌برند. چرخه پشتیبانی 10 ساله این نسخه تضمین می‌کند که دستگاه‌ها به‌روز نگه داشته می‌شوند، بدون این‌که تحت تأثیر تغییرات مکرر قرار گیرند. نسخه‌های جدید LTSC معمولاً هر سه سال یک‌بار عرضه می‌شوند، که این زمان‌بندی برای برنامه‌ریزی‌های طولانی‌مدت ایده‌آل است. - Windows 10 IoT Enterprise
این نسخه یکی از پرکاربردترین نسخه‌های Windows IoT است که به دلیل پایداری و قابلیت‌های مدیریتی آن در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از شرکت‌ها از این نسخه برای راه‌اندازی دستگاه‌های خاص مانند پایانه‌های فروش (POS)، دستگاه‌های خودپرداز (ATM)، و دستگاه‌های اتوماسیون صنعتی استفاده می‌کنند. - Windows 11 IoT Enterprise
جدیدترین نسخه از این سری، Windows 11 IoT Enterprise، قابلیت‌های پیشرفته‌تری از جمله امنیت بهبود یافته، سازگاری بیشتر با پردازش ابری و پشتیبانی از فناوری‌های مدرن مانند هوش مصنوعی را ارائه می‌دهد. این نسخه برای سازمان‌هایی که به‌دنبال بهره‌گیری از آخرین نوآوری‌ها هستند، انتخاب مناسبی است.
کانال‌های انتشار Windows IoT Enterprise
مایکروسافت دو کانال انتشار اصلی برای این محصول در نظر گرفته است که هرکدام نیازهای خاصی را هدف قرار می‌دهند:
- کانال سرویس‌دهی بلندمدت (LTSC)
این کانال با یک چرخه پشتیبانی 10 ساله طراحی شده است و برای دستگاه‌هایی که نیاز به تغییرات حداقلی دارند، ایده‌آل است. این کانال برای کاربردهایی مانند دستگاه‌های پزشکی، سیستم‌های حمل و نقل، و دستگاه‌های نظارتی استفاده می‌شود، جایی که پایداری و امنیت اهمیت بالایی دارند. - کانال دسترسی عمومی (GAC)
این کانال برای دستگاه‌هایی طراحی شده که به جدیدترین ویژگی‌ها و به‌روزرسانی‌ها بلافاصله پس از انتشار نیاز دارند. چرخه پشتیبانی این کانال 36 ماه است و برای دستگاه‌هایی مناسب است که باید همواره با آخرین فناوری‌ها همگام باشند، مانند دستگاه‌های IoT که در محیط‌های خرده‌فروشی یا تبلیغاتی استفاده می‌شوند.
مقایسه ویندوز 10 و ویندوز 10 IoT
ویندوز 10 و ویندوز 10 IoT هر دو از معماری هسته‌ای یکسانی بهره می‌برند، اما تفاوت‌های کلیدی میان آن‌ها وجود دارد که می‌تواند بر انتخاب نسخه مناسب برای یک سازمان تأثیرگذار باشد. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده‌ی نیازهای مختلفی است که هر سیستم‌عامل هدف‌گذاری کرده است، و به همین دلیل، سازمان‌ها باید با دقت این موارد را بررسی کنند تا بهترین انتخاب را برای نیازهای خاص خود داشته باشند.
هر دو سیستم‌عامل از یک معماری پایه مشترک استفاده می‌کنند، به این معنا که از نظر بنیادین، قابلیت‌ها و ابزارهای مشابهی برای پشتیبانی از سخت‌افزارها و برنامه‌ها ارائه می‌دهند. این معماری مشترک باعث می‌شود که هر دو نسخه از ویندوز در اجرا و مدیریت برنامه‌ها عملکرد مشابهی داشته باشند. با این حال، تفاوت‌ها عمدتاً در نحوه طراحی، کاربردها، و ویژگی‌های مدیریتی آن‌ها پدیدار می‌شوند.
برای ساده‌تر کردن این تحلیل، از نسخه‌های ویندوز 10 برای مقایسه استفاده شده است. با این حال، همین تفاوت‌ها در نسخه‌های ویندوز 11 و ویندوز 11 IoT نیز مشاهده می‌شود. انتخاب نسخه مناسب بستگی به این دارد که سازمان به دنبال عملکرد عمومی و چندمنظوره باشد یا نیاز به پایداری و امنیت در محیط‌های خاص را اولویت قرار دهد.
جدول مقایسه‌ای: ویندوز 10 و ویندوز 10 IoT
| ویژگی‌ها | ویندوز 10 | ویندوز 10 IoT |
| دستگاه‌های هدف | دسکتاپ‌ها و لپ‌تاپ‌ها | سیستم‌های توکار و دستگاه‌های با کاربرد مشخص |
| چرخه عمر | کوتاه‌تر، ۲-۳ سال و سپس ارتقا اجباری | ۱۰ سال با LTSC، ۲-۳ سال با GAC |
| پشتیبانی از برنامه‌ها | طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها و سرویس‌ها | محدود به برنامه‌های خاص دستگاه و در نسخه Core تنها از برنامه‌های UWP پشتیبانی می‌کند |
| به‌روزرسانی‌ها | به‌روزرسانی‌های منظم، Windows Defender | امنیت پیشرفته برای محیط‌های توکار، امکان به‌روزرسانی از طریق ویژگی‌های عادی به‌روزرسانی |
| ابزارهای مدیریت | Group Policy، Active Directory، Intune | Group Policy، Active Directory، Intune، پشتیبانی محدود از ابزارهای جانبی |
| هزینه | مدل‌های استاندارد مجوزدهی | معمولاً کمتر، با مجوزهای تخصصی |
| نصب و پیاده‌سازی | محیط‌های IT عمومی، Autopilot یا نصب شبکه‌ای | پیاده‌سازی‌های خاص صنعتی، بدون پشتیبانی از Autopilot |
| فراوانی به‌روزرسانی | به‌روزرسانی‌های منظم | چرخه‌های پشتیبانی بلندمدت یا به‌روزرسانی‌های منظم |
ویندوز IoT علاوه بر ویژگی‌های استانداردی که در نسخه‌های مشابه خود در Windows Enterprise یافت می‌شود، دارای قابلیت‌های منحصر به فردی است که برای دستگاه‌های با کاربرد خاص طراحی شده‌اند. این قابلیت‌ها به سازمان‌ها و مدیران IT کمک می‌کنند تا سیستم‌عامل را به طور موثرتری مدیریت کرده و نیازهای خاص محیط‌های صنعتی و تجاری را برطرف کنند. برخی از این قابلیت‌های اضافی عبارتند از:
حذف بسته‌های قابل‌جدا شدن (Removable Packages – فقط در نسخه LTSC):
این ویژگی به مدیران سیستم اجازه می‌دهد تا بسته‌های مشخصی از ویژگی‌های سیستم‌عامل را حذف کنند. به عنوان مثال، بسته Microsoft Media Foundation که برای پشتیبانی از محتوای چندرسانه‌ای در سیستم‌عامل استفاده می‌شود، می‌تواند حذف شود. این کار باعث کاهش حجم و ردپای سیستم‌عامل می‌شود، که برای دستگاه‌های توکار با منابع سخت‌افزاری محدود بسیار مفید است. حذف این بسته‌ها می‌تواند همچنین به افزایش امنیت کمک کند، زیرا خدمات و قابلیت‌های غیرضروری حذف می‌شوند.
سیستم‌عامل فشرده (Compact OS):
این قابلیت امکان نصب فایل‌های سیستم‌عامل به صورت فشرده را فراهم می‌کند و به مدیران اجازه می‌دهد سیستم‌عامل را مستقیماً از این فایل‌های فشرده اجرا کنند. این روش به صرفه‌جویی قابل‌توجهی در فضای دیسک منجر می‌شود، به خصوص در دستگاه‌هایی که حافظه داخلی محدودی دارند. هرچند استفاده از این قابلیت ممکن است باعث کاهش جزئی عملکرد شود، اما اگر دستگاه از یک درایو حالت جامد (SSD) مدرن استفاده کند، این کاهش عملکرد اغلب قابل‌تشخیص نیست و سیستم همچنان به طور روان عمل خواهد کرد.
فیلتر نوشتار یکپارچه (Unified Write Filter – UWF):
یکی از ویژگی‌های کلیدی و مفید ویندوز IoT، که در نسخه‌های دیگر ویندوز نیز موجود است، UWF است. این ویژگی به مدیران اجازه می‌دهد تا تغییرات نوشته شده بر روی دیسک را کنترل و محدود کنند. با فعال‌سازی این فیلتر، تغییرات اعمال شده به دیسک در یک لایه موقت ذخیره می‌شوند و با ری‌استارت دستگاه به حالت اولیه بازمی‌گردند. این قابلیت برای دستگاه‌هایی که نیازمند پایداری بالا و حداقل تغییرات در سیستم‌عامل هستند، مانند دستگاه‌های خودپرداز، کیوسک‌ها و ترمینال‌های فروش، بسیار مفید است. UWF همچنین به افزایش امنیت کمک می‌کند، زیرا مانع از ایجاد تغییرات غیرمجاز توسط بدافزارها یا کاربران ناشناس می‌شود.
مزایای این ویژگی‌ها در محیط‌های صنعتی:
- کاهش ردپای سیستم‌عامل و بهینه‌سازی استفاده از منابع سخت‌افزاری.
- افزایش امنیت از طریق کاهش سطح حمله و جلوگیری از تغییرات غیرمجاز.
- صرفه‌جویی در فضای ذخیره‌سازی برای دستگاه‌هایی که حافظه محدودی دارند.
- فراهم کردن ثبات بیشتر برای دستگاه‌هایی که در محیط‌های خاص و حساس به تغییرات استفاده می‌شوند.
این ویژگی‌ها باعث شده‌اند ویندوز IoT به یک انتخاب ایده‌آل برای دستگاه‌های توکار و صنعتی تبدیل شود که به عملکرد پایدار و مدیریت دقیق نیاز دارند.
❕
هنگام مقایسه ویژگی‌ها و قابلیت‌های Windows 10 IoT با Windows Enterprise، اگرچه شباهت‌های زیادی در عملکرد و ساختار سیستم‌عامل وجود دارد، اما تفاوت‌های کلیدی در نحوه پیاده‌سازی و خدمات آن‌ها وجود دارد. این سوال مطرح می‌شود که آیا استفاده از Windows Enterprise در تمام دستگاه‌ها و استقرارها، و ساده‌سازی مدیریت، بهتر از نگهداری تعداد محدودی از استقرارهای مبتنی بر IoT نیست؟
پاسخ: بستگی دارد.
مواردی که در آن‌ها Windows 10 IoT انتخاب بهتری است:
در بسیاری از موارد، فروشندگان سخت‌افزار دستگاه‌های خاص یا توکار، دستگاه‌هایی را ارائه می‌دهند که به صورت پیش‌فرض همراه با Windows 10 IoT نصب شده‌اند. این دستگاه‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نیاز به به‌روزرسانی‌های مکرر نداشته باشند و از ویژگی‌های خاص IoT بهره‌مند شوند. یکی از مثال‌های واضح آن، دستگاه‌های رادیولوژی (X-ray) است که اغلب با Windows 10 IoT ارائه می‌شوند تا از چرخه انتشار LTSC (Long-Term Servicing Channel) استفاده کنند. این چرخه منتشر شدن نسخه‌های با پشتیبانی طولانی‌مدت به دستگاه‌ها اجازه می‌دهد تا برای مدت طولانی، گاهی تا ۱۰ سال، بدون نیاز به به‌روزرسانی‌های مکرر باقی بمانند. این ویژگی باعث می‌شود که سازمان‌ها در هزینه‌های نگهداری و پشتیبانی کاهش چشمگیری داشته باشند، زیرا دستگاه‌ها نیازی به آپدیت‌های دوره‌ای و تغییرات پیوسته ندارند.
سناریوی دیگر استفاده از Windows 10 IoT در محیط‌های خاص:
یک مثال دیگر برای استفاده از Windows 10 IoT، سیستم‌های فروشگاهی و دستگاه‌های خودپرداز (مثل پایانه‌های فروش یا POS) است. این سیستم‌ها معمولاً برای انجام وظایف خاص طراحی شده‌اند و نیاز به یک سیستم‌عامل پایدار و قابل‌اعتماد دارند که برای نیازهای خاص بهینه‌سازی شده باشد. در این دستگاه‌ها، استفاده از Windows 10 IoT که برای چنین محیط‌هایی بهینه شده است، مزایای زیادی دارد، از جمله قابلیت کنترل دقیق‌تر عملکرد و ویژگی‌های سیستم‌عامل برای انجام وظایف معین.
یکی دیگر از مزایای استفاده از Windows 10 IoT برای دستگاه‌های خاص این است که لایسنس‌های تخصصی این سیستم‌عامل به طور معمول هزینه کمتری دارند. به عنوان مثال، در استقرارهای بزرگ فروشگاهی که تعداد زیادی دستگاه POS وجود دارد، استفاده از لایسنس‌های مخصوص IoT می‌تواند هزینه‌های کلی را کاهش دهد، زیرا این دستگاه‌ها فقط برای انجام وظایف خاص برنامه‌ریزی شده‌اند و نیازی به اجرای برنامه‌ها و خدمات عمومی ویندوز ندارند.
مواردی که Windows 10 استاندارد گزینه بهتری است:
از سوی دیگر، اگر نیازهای سازمان شما شامل مدیریت سیستم‌ها و دستگاه‌هایی باشد که برای اهداف عمومی‌تر طراحی شده‌اند، ممکن است Windows 10 Enterprise انتخاب بهتری باشد. در محیط‌های کاری با نیاز به پردازش عمومی و سیستم‌های چندمنظوره که قابلیت‌های پیشرفته مانند پشتیبانی از تعداد زیادی اپلیکیشن و ابزارهای امنیتی پیشرفته را می‌طلبند، Windows 10 Enterprise گزینه مناسب‌تری است. این سیستم‌عامل دارای ویژگی‌هایی نظیر Group Policy، Active Directory، Windows Defender و سایر ابزارهای امنیتی و مدیریتی است که برای محیط‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تر مناسب است.
در این سناریو، استفاده از Windows 10 Enterprise به شما این امکان را می‌دهد که بتوانید مدیریت متمرکزتری بر روی تمامی دستگاه‌ها و سیستم‌ها داشته باشید، زیرا این نسخه از ویندوز می‌تواند به راحتی با سایر سیستم‌ها و برنامه‌ها یکپارچه شود و فرآیندهای مدیریتی را ساده‌تر کند. علاوه بر این، نسخه‌های استاندارد ویندوز به دلیل پشتیبانی از طیف وسیعی از نرم‌افزارها و خدمات، برای نیازهای عمومی بیشتر مناسب هستند.
نتیجه‌گیری
انتخاب بین Windows 10 IoT و Windows 10 Enterprise بستگی به نیازها و شرایط خاص محیط شما دارد. هر دو سیستم‌عامل ویژگی‌های قدرتمندی دارند که آن‌ها را برای محیط‌های مختلف مناسب می‌سازد.
- اگر به دنبال استقرار دستگاه‌های خاص با نیازهای خاص و پشتیبانی طولانی‌مدت هستید، Windows 10 IoT می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
- اگر نیاز به محیطی گسترده‌تر با پشتیبانی از اپلیکیشن‌های مختلف، مدیریت متمرکز و امنیت پیشرفته دارید، Windows 10 Enterprise ممکن است گزینه بهتری باشد.
در نهایت، تصمیم‌گیری درباره استفاده از هرکدام از این سیستم‌عامل‌ها باید بر اساس کاربرد خاص دستگاه‌ها، نیاز به به‌روزرسانی، میزان هزینه و نوع پشتیبانی مورد نیاز صورت گیرد.
