باج‌افزار (Ransomware) نوعی بدافزار است که فایل‌های شما را رمزگذاری کرده یا دسترسی شما به سیستم را مسدود می‌کند تا زمانی که مبلغی به‌عنوان باج پرداخت شود. این حملات معمولاً از طریق پیوست‌های ایمیل آلوده، لینک‌های مخرب یا دانلود از وب‌سایت‌های مشکوک آغاز می‌شوند. پس از نفوذ، باج‌افزار می‌تواند به سرعت داده‌های مهم را قفل کند و سپس از کاربر درخواست باج می‌کند تا به کلید رمزگشایی دسترسی پیدا کند.
در صورتی که رایانه شما به شبکه‌ای متصل باشد، خطر گسترش باج‌افزار به سایر دستگاه‌ها و رایانه‌های متصل به شبکه وجود دارد. این ویژگی باج‌افزارها باعث می‌شود که نه‌تنها سیستم شخصی، بلکه کل زیرساخت شبکه سازمانی در معرض خطر قرار گیرد.
باج‌افزار می‌تواند از راه‌های مختلفی وارد سیستم شما شود و باعث قفل شدن فایل‌ها یا سیستم شود. در ادامه، برخی از روش‌های رایج که ممکن است منجر به آلودگی توسط باج‌افزار شوند، توضیح داده می‌شوند:
- بازدید از وب‌سایت‌های ناامن، مشکوک یا جعلی: برخی وب‌سایت‌ها ممکن است حاوی کدهای مخربی باشند که به‌محض بازدید از آن‌ها، سیستم شما را آلوده می‌کنند. این سایت‌ها معمولاً امنیت کافی ندارند یا به‌عنوان پایگاه‌هایی برای توزیع بدافزارها استفاده می‌شوند. از بازدید از سایت‌های نامعتبر یا ناشناس خودداری کنید و همیشه مطمئن شوید که از یک مرورگر به‌روز و آنتی‌ویروس فعال استفاده می‌کنید.
- باز کردن فایل‌های پیوستی ناشناس یا غیرمنتظره: ایمیل‌هایی که حاوی پیوست‌های مشکوک هستند، یکی از راه‌های اصلی پخش باج‌افزارها هستند. باج‌افزارها می‌توانند در قالب فایل‌های مختلف مانند اسناد، تصاویر یا حتی فایل‌های فشرده (zip) پنهان شوند. اگر از شخص فرستنده اطمینان ندارید یا محتوای ایمیل غیرمنتظره است، از باز کردن پیوست‌ها خودداری کنید.
- کلیک روی لینک‌های مخرب یا مشکوک: لینک‌های مشکوک که از طریق ایمیل‌ها، شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر، یا پیام‌رسان‌های فوری و چت‌های پیامکی ارسال می‌شوند، می‌توانند منجر به آلودگی با باج‌افزار شوند. این لینک‌ها ممکن است شما را به صفحات آلوده هدایت کنند یا به‌طور مستقیم کد مخرب را در سیستم شما اجرا کنند. همیشه پیش از کلیک روی لینک‌ها از صحت و اعتبار آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
- تشخیص ایمیل‌ها و صفحات جعلی: با وجود اینکه بسیاری از حملات باج‌افزار از طریق ایمیل‌های جعلی انجام می‌شوند، معمولاً می‌توانید با دقت بیشتری به جزئیات، آن‌ها را شناسایی کنید. اشتباهات املایی، اسامی غیرعادی یا نادرست (مانند «PayePal» به‌جای «PayPal») و استفاده از نمادها یا نشانه‌های نگارشی غیرمعمول می‌تواند نشانه‌ای از جعلی بودن ایمیل یا سایت باشد.
- آلودگی سیستم‌های مختلف: باج‌افزارها قادر به آلوده کردن انواع سیستم‌ها هستند؛ از رایانه‌های خانگی گرفته تا رایانه‌های سازمانی و حتی سرورهای دولتی. این بدافزارها می‌توانند از طریق شبکه به سایر دستگاه‌های متصل نیز سرایت کنند و تهدیدی جدی برای کل زیرساخت‌های IT یک سازمان به شمار می‌روند.
چگونه می توانم به حفظ امنیت رایانه شخصی خود کمک کنم؟
برای حفظ امنیت رایانه شخصی خود، مجموعه‌ای از اقدامات می‌تواند به شما کمک کند تا سیستم خود را در برابر تهدیدهای مختلف از جمله ویروس‌ها، بدافزارها و به‌ویژه باج‌افزارها ایمن نگه دارید. در ادامه به توضیحات بیشتری در مورد روش‌های مختلف امنیتی می‌پردازیم:
✔️ به‌روزرسانی سیستم‌عامل و نرم‌افزارها: یکی از اصلی‌ترین و اولین قدم‌ها برای محافظت از رایانه، اطمینان از این است که سیستم‌عامل شما (ویندوز) به‌طور مرتب به‌روزرسانی می‌شود. این به‌روزرسانی‌ها شامل وصله‌های امنیتی و اصلاحات برای مشکلات موجود است که به محافظت از سیستم شما در برابر تهدیدات جدید کمک می‌کند. ویندوز به‌صورت خودکار به‌روزرسانی‌ها را دریافت می‌کند، اما بهتر است این تنظیمات را بررسی کنید و مطمئن شوید که سیستم شما همیشه به آخرین نسخه به‌روزرسانی شده است.
✔️ فعال‌سازی Windows Security: استفاده از ابزار امنیتی داخلی ویندوز یعنی Windows Security یا در نسخه‌های قدیمی‌تر Windows Defender Security Center، راهی مؤثر برای مقابله با ویروس‌ها، بدافزارها و سایر تهدیدهای امنیتی است. این ابزار امنیتی به‌صورت خودکار از شما در برابر تهدیدات محافظت می‌کند، اما اطمینان حاصل کنید که تنظیمات آن به‌درستی پیکربندی شده و به‌روز است.
✔️ فعال‌سازی دسترسی به پوشه‌های کنترل شده: یکی از ویژگی‌های مهم ویندوز 10 و 11، قابلیت دسترسی کنترل شده به پوشه‌هاست. با فعال کردن این ویژگی، ویندوز به‌صورت خودکار پوشه‌های مهم سیستم شما را از دسترسی‌های غیرمجاز و برنامه‌های مشکوک محافظت می‌کند. این ویژگی می‌تواند از فایل‌های شما در برابر حملات باج‌افزاری و سایر نرم‌افزارهای مخرب محافظت کند.
✔️ استفاده از Microsoft 365 برای حفاظت پیشرفته: کاربران Microsoft 365 می‌توانند از حفاظت پیشرفته در برابر تهدیدات مختلف از جمله شناسایی و بازیابی باج‌افزار بهره‌مند شوند. Microsoft 365 به کاربران این امکان را می‌دهد که به‌طور هوشمند تهدیدات را شناسایی کنند و به‌راحتی فایل‌های آلوده یا قفل شده توسط باج‌افزارها را بازیابی کنند.
✔️ ذخیره‌سازی فایل‌های مهم در OneDrive: ذخیره فایل‌های حساس و مهم در فضای ابری Microsoft OneDrive به شما این امکان را می‌دهد که نه تنها نسخه‌های قبلی فایل‌های خود را به‌طور خودکار بازیابی کنید، بلکه از حفاظت داخلی در برابر باج‌افزار نیز برخوردار شوید. OneDrive به‌طور خودکار فایل‌های شما را نسخه‌بندی کرده و تغییرات آن‌ها را به‌طور لحظه‌ای ذخیره می‌کند، به‌ویژه در هنگام کار با فایل‌های Microsoft Office.
✔️ استفاده از مرورگر امن و مدرن: مرورگرهایی مانند Microsoft Edge از تکنولوژی‌های پیشرفته امنیتی استفاده می‌کنند که شامل شناسایی سایت‌های مشکوک و جلوگیری از ورود بدافزارها و تهدیدات آنلاین است. استفاده از یک مرورگر امن می‌تواند به شما کمک کند تا تجربه مرور اینترنتی امن‌تری داشته باشید.
✔️ راه‌اندازی مجدد دوره‌ای سیستم: بازنشانی یا راه‌اندازی مجدد سیستم حداقل یک‌بار در هفته به بهبود عملکرد سیستم شما کمک می‌کند. این کار باعث می‌شود که به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری و امنیتی به‌درستی اعمال شوند و از کاهش عملکرد ناشی از تجمع داده‌های موقت جلوگیری شود. راه‌اندازی مجدد همچنین به سیستم شما کمک می‌کند که پایدارتر و سریع‌تر عمل کند.
با رعایت این نکات امنیتی و انجام اقدامات پیشگیرانه، می‌توانید احتمال آلوده شدن رایانه شخصی خود به ویروس‌ها، بدافزارها و باج‌افزارها را به‌طور قابل توجهی کاهش دهید و از داده‌ها و اطلاعات حساس خود بهتر محافظت کنید.
